Getxon ospatu eta oroitu euskaraz egiten da

Getxoko Udaleko Euskara Zerbitzuak gonbidapen eta oroigarriak euskaraz egiteko ereduak sortu ditu. Udaleko neurri hau euskararen erabilpena sustatzeko hartu dituen neurri-paketearen barnekoa da.

Aizu, Getxotar!! Semearen jaunartzea, ezkontza edota urtebetetzearen gonbidapenak euskaraz egin baina zeure burua kapaz ikusten ez baduzu oso erraz daukazu: Getxoko inprenta edo paper-denda batera hurbildu eta eska ezazu adibideen liburuxka. Testua aldatzeko, moldatzeko edo zuzenketa jasotzeko aukera ere izango duzu, Udaleko Euskara Zerbitzuaren laguntzarekin. Gainera, euskara hutsean egiten badituzu *baten bidez markatuta dauden dendetan %10eko beherapena izango duzu.

Denden zerrenda:

*Argazki Lur Villamonte, *Libreria Zugatzarte, *Kalko Kopiak Inprenta, *Troa Librerias, Arnaga, Behin batean, Cosas, Foto Iñaki, Foto Ricardo, Foto y Papel, Libreria Itziar, Proplanos, Bolivar Elordui Liburudenda, Cianoplan, Fotocopias Kiser, Imprenta Arenas, Koprineter, Ladredo Hermanos, Libreria Nadal, Sercopi eta Libreria Aiboa

Euskararen erabilera sustatzeko kanpaina hau 2006an izan zuen lehenengo bertzioa (pdf) eta aurten bultzadatxo bat ematea erabaki dute. Hala ere, hau ez da Getxoko Udalak hartu izan duen neurri bakarra, normalizazioaren prozesurako hainbat ekimen aurrera eraman ditu:GEHIren (Getxo Euskalduntzeko Hitzarmenaren) barnean : Berbalaguna (bizkaiera taldea) aldizkari bat ere badaukate, “Hartu eta pasa, entrenamenduetan euskara”, Dendaketan (dendari-bezeroentzako oinarrizko euskara ikastaroak) ...

Neurri guzti hauek euskararen erabilera sustatu, bultzatu eta promozionatu nahi dute, beraz, getxotarra bazara bilatu zeure beharretara hoberen moldatzen dena eta ekin euskarari.

Euskara industria zinematografikoaren aurrean

Euskara eta zinema ondo konpontzen ez diren bi hitz dira. Publiko falta dela eta, hizkuntzaren aukeraketak dakartzan baldintzak direla eta oso gutxi dira euskara hizkuntza nagusitzat daukaten pelikulak. Dena den, baten bat aurkitu dezakegu Kutsidazu Bidea Ixabel eta Aupa Etxebeste! adibidez.

Aurten “Pa negre”k jaso du pelikula hoberenaren Goya eta katalanez grabatutako da. Espainiako zinema akademiaren errekonozimendu oso jaso du, erabilitako hizkuntzaz haratago pelikula bere osotasunean baloratuz. Hori normalizaziorako benetako aurrera pausua da, baina, katalanak normalizazioa behar ote du? Eta euskarak, zer leku dauka Espainiako industria zinematografikoaren barnean?

Badirudi euskara zineman erabiltzeak edukiarekin zerikusi zuzena izatearen emaitza dela: nekazal testuingurua, garai historiko batek baldintzatua, euskaraz ikasten ari den tipo baten historia kontatzea, etab. Saiakera hauek eskertzen dira, baina, nire ustez dira euskararen normalizazio prozesurako jarraitu beharreko bidea. Euskara eguneroko testuinguru desberdinetan erabiltzen dela erakutsi beharko lukete, eta ez soilik baserriko munduan edo Zugarramurdiko zorginen artean.

Zinema aretoetan euskara entzuteko beste modua pelikulak bikoiztea izango litzateke, baina, prest egongo ginateke Silvester Stallone edo Harrison Ford euskaraz hitz egiten entzuteko sarrera bat ordaintzeko? Euskal telebistak hainbat eta hainbat pelikula bikoiztu ditu, batez ere haurrentzako zuzendutako edukiekin. Horixe da orokorrean, euskal hedabideek egin duten apustua: txikiek hasiera hasieran euskararekin harreman handia izatea. Baina nola mantendu harreman hori gaztetxo, gazte eta nagusien edukia sortu, moldatu eta era berean erakargarri egiten ez bada? Antza denez urteak pasatu ahala zinea euskaraz ikusteko nahaia behera doa. Hain barneratuta daukagu gaztelaniazko bikoizketa non euskaraz egindako artifiziala eta monotonoa egiten zaigun.

Argi dagoena da momentu honetan esfortzu bikoitza egitea suposatzen duela (ekoizle eta erabiltzaileen aldetik), baina helburua komunitate euskalduna sendotzea izan beharko litzateke. Badirudi katalanek argi daukatela, izan ere zineman ematen dituzten pelikulen erdia katalanez izan behar da. Badakit oso hizkuntza desberdinak direla, oso egoera diferenteetan baina, noiz hasiko gara lehenengo pausuak ematen?

Jon Juaristiren euskararekiko arduragabetasuna

Jon Juaristik 27ko ABC egunkariko zutabean idatzitakoak iskanbila handia sortu izan du euskaltzale eta abertzaleen artean. Pasadan urtarrilean Euskararen Aholku Batzorde kide izendatu zuen Patxi Lopezek, eta geroztik hedabide desberdinetan euskararekiko daukan arduragabetasuna adierazi izan du.

Gazte urteetan ETAko kide izandako Juartisti ideologia batetik besterako jauzia egin du, Espainiar Nazionalismoa defenditu, eta euskal kultura eta abertzaletasuna urrutitik ikustera heldu den arte. Bere hitzetan euskara ez da bere hizkuntza, ez du ia erabiltzen eta etorkizunean zer gertatuko zaion axolagabetasunez hartzen du "El euskera no ha servido como vehículo cultural y, para mí, es un idioma del pasado". Baotzordeko kide izatearen arrazoiak oso era argian adierazten ditu: "Por chinchar". Adierazpen hauengatik, euskara eta euskal kulturaren gertutasun eta identifikazio faltagatik hainbat alderdi politiko eta hedabideek Lehendakaria posizionatzea eskatu dute.

Nahiz eta Lopezek Batzordearen pluraltasuna defendatzen duen "El Consejo tiene que ser plural, como la sociedad vasca". Eusko Jaurlaritzaren Batzordeko kide guztien jarrera alde bakarrekoa izan behar dela argi dago: euskararen aldekoa, Gobernuaren genero batzordekide guztiek emakumeen alde egin behar duten era berean. Horrek ez dauka eztabaida posiblerik.

Nire ustez, Juaristi kide aukeratzerakoan euskal gizartearen pluraltasuna erakutsi beharrean, Lopezen exekutiboaren jarrera erakusten da, eta Lopezena diodanean Zapaterorena esan nezakeen baita ere… Euskararen alde egoteak ez du esan nahi bere izenean erahiltzea. Politika, terrorismoa eta euskara ez lirateke saku berdinean era sistematikian sartu beharko. Hori ulertzen ez dugun arte, euskararen etorkizunaz axolagabekeriaz jokatzen diren euskararen zaindariak izango ditugu

#euskalporn Twiterren TT

Hashtag (etiketa) honek hiru faktore batu ditu: Twitterra, euskara eta sexua. Printzipioz zailtasunez konpontzen diren hiru terminoek azken 24 orduetako Trending Topic-a sortu dute, hau da Twitterren erabiltzaileek idatzitako etiketarik erabilienetakoa da #euskalporn.

Azken orduotan erreboluzioa sortu da: euskaldunok eta euskara ulertzen ez dutenek ere terminoarekin gora eta behera dabiltza, “porn” hitzak sortu dezakeen erakargarritasunari jarraituz. Twitterrek gizartean duen eragina neurtu daiteke eta oraingo honetan gure TTa (Trending Topic-a) gaztelaniak eta ingelerak menperatzen duen eremuan gogor sartu da. Euskaraz sexuarekin harremana izan dezaketen bihurrikeri batzuk idatzi, #euskalporn etiketa atxiki eta euskaltwitter komunitatearen parte izango zara. Hare gehiago, Twitter komunitate mundialaren parte izango zara, Euskal komunitate txikitik at ere eragina izan dezakegula frogatuz.

Euskararen normalizaziorako aurrera pausu moduan hartu dute zenbaitek, benetako neurriak hartzen ez direla eta tontakeri hauetan denbora ematen dugula azpimarratzen dute besteek. Gauza bakoitzari bere garrantzia ematen jakin behar zaio, baina hala ere, #euskalporn terminoak euskararen normalizazioaren alde baino ezin dezake egin.

Euskara ulertzen ez duen jendea ere protestan ari da TefyStonem-ek esaten duenez “No me entero de nada del TT #euskalporn porque todo está escrito en euskera. Tanto cuesta ponerlo en español? XD”. Noski kostatzen dela, multimedia euskarrian euskararen lekutxoa topatzen dugun bitartean ezin dugu etsi.Twiterren norbaitek esaten zuen moduan, pornoa Euskadin TT bat izan beharrean mirari bat da.

pornoTwitt guztien bilduma

Kepa Altonaga: euskara zientifikoaren erronka

Euskaltzalea da Kepa Altonaga, nabari zaio. Euskara tekniko-zientifikoaren prosaren babeslea baita ere, literaturaren parte dela defendatzen du sutsuki. Formalki polita eta edukiei dagokienez zientifikoki zuzena denaren arteko eztabaidaren bitartekaria da. Bere teoria esaldi batean laburtu daiteke: Zehaztasun falta terminologikoa zehaztasun falta kontzeptuala da.

Gauza bera al da karniboroa ala haragijalea esatea? Zehaztasun bera daukate triangelu eta hiruki hitzek? Zein dago onartua? Eta zergatik?

Terminologiaren anbiguotasunak kontzeptuak nahasteko bidea dakar, eta horrek euskara zientifikoaren garapenerako oztopoa da. Zeinek erabaki du polen ordez lorautsa erabiltzea? Segun eta zein hiztegi begiratzen dugun erantzun desberdinak aurkituko ditugu. Zein den egokia eta zein ez erabakitzeko ere irizpide desberdinak daude, baita hiztegi berdinaren barnean. Batzuetan hitz kanonikoa (neutroa, ez arbitrarioa) hobeste da eta beste batzuetan euskarara moldatutakoa.

Euskararen purutasuna mantentzeko ahaleginekin bateragarria al da euskara zientifikoa? Zehaztasuna, neutraltasuna, nazioartekotasuna eta eraginkortasuna hizkuntza zientifikoaren ezaugarriak dira. Horretarako, ez al dira maileguak erabili beharko? latinetik datozenak eta euskara puruak edo tradizionalak berez ez dituenak?

Bi ikuspegi kontrajarri aurkitu ditzakegu, beraz, hizkuntza zientifiko-teknikoari dagokionez: euskararen purutasuna mantendu ala euskara zikindu beste hizkuntza batzuetatik hartutako hitzekin. Nire galdera da: zein erabakik eragingo du kalte gutxien eta zeini? Horretarako, noski, aldagai batzuk kontuan hartu beharko ditugu: Zer testu mota den, zeini zuzenduta dagoen, zein testuingurutan, norainoko garrantzi zientifikoa duen, etab. Eta dibulgazio zientifikoko testuek zeinek idatzi behar ditu? Kazetariek ala zientzialariek? Zer da garrantzitsuagoa komunikatzea ala komunitate zientifikoak onartzen dituen hitzak erabiliz zuzen aritzea?

Purutasuna dela eta ez dela eztabaida gogotsua piztu zen bere garaian, eta dirudienez gaur egun ere bere horretan mantentzen da. Altonagak argi eta garbi adierazten du bere posizioa: hizkuntza tekniko-zientifikoa zehatza izan behar da, hori baita bere funtzioa.

Laburbilduz, dibulgazio testu baten aurrean gaudenean, erabaki baten aurrean aurkituko gara. Baina ez dugu erantzun definitiborik aurkituko, oraindik ere adostutako eredu baten bila gabiltzalako.

Kepa Altonagaren liburu eta artikulu batzuk interneten eskuragarri daudenak:

“Adostutako eredu baten bila (edo amaigabeko eztabaida aspergarria gainditu guran)” (2005)

“Txontak eta txolarreak: gogoeta bat ereduzko prosa zientifikoaren gainean” (2008)